Podsumowanie informacji o BHP w laboratoriach mikrobiologicznych

Prace laboratoryjne, podczas których dochodzi do kontaktu z SCB (Szkodliwe Czynniki Biologiczne), stanowią potencjalne zagrożenie dla naukowców oraz pracowników służby zdrowia, przemysłu farmaceutycznego i spożywczego, a także dla środowiska. Pracownicy laboratoriów mogą być narażeni na SCB z każdej z czterech grup zagrożenia. Źródłem SCB mogą być krew i płyny ustrojowe, próbki gleby czy powietrza, tkanki roślinne i zwierzęce oraz zwierzęta laboratoryjne. Na podstawie grup zagrożenia czynników biologicznych określa się stopień bezpieczeństwa biologicznego laboratorium (BSL - biological safety level). Wyróżnia się cztery poziomy bezpieczeństwa biologicznego: od BSL-1 do BSL-4. Każdy z nich – na podstawie zakresu zabezpieczeń chroniących personel, otaczające środowisko oraz społeczności niezwiązane bezpośrednio z laboratorium – wymaga zastosowania odpowiedniego wyposażenia, np. autoklawów, systemów wentylacyjnych, komór laminarnych o odpowiedniej klasie szczelności, środków ochrony indywidualnej, systemów selektywnego gromadzenia i odkażania ścieków czy pryszniców bezpieczeństwa.

Niezachowanie ostrożności, nieodpowiednia technika pracy z materiałem zakaźnym lub stosowanie źle dobranych ŚOI mogą być przyczyną chorób. W laboratorium mikrobiologicznym ograniczanie ryzyka wystąpienia zakażenia nie sprowadza się jedynie do ochrony pracownika przed narażeniem na SCB. Zawsze należy kontrolować możliwość kontaminacji badanych próbek drobnoustrojami środowiskowymi, obecnymi np. na sprzęcie laboratoryjnym lub w powietrzu. Niezwykle ważna jest również ochrona środowiska przed SCB, które mogą się uwolnić z badanego materiału biologicznego.

Bezpieczna praca w laboratorium mikrobiologicznym opiera się na połączeniu takich elementów, jak: prawidłowo przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego, stosowanie dobrych praktyk laboratoryjnych oraz odpowiednio zaprojektowane i wyposażone laboratorium. Wiąże się to również z przestrzeganiem określonych procedur, w tym procedury dotyczącej postępowania z odpadami medycznymi – w zakresie ich bezpiecznego gromadzenia, magazynowania, transportu i unieszkodliwiania (zgodnie z grupą odpadów nr 18). Organizacja laboratoriów mikrobiologicznych zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Wytwarzania i Dobrej Praktyki Laboratoryjnej zapewnia wiarygodność uzyskiwanych wyników badań oraz bezpieczeństwo człowieka i środowiska.