Laboratoria klasy BSL-3

Poziom bezpieczeństwa biologicznego BSL-3 dotyczy prac laboratoryjnych z zamierzonym lub niezamierzonym użyciem SCB zaliczanych do trzeciej grupy zagrożenia według rozporządzenia [15]. Należą do nich mikroorganizmy, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby i są niebezpieczne dla pracowników, a ponadto ich rozprzestrzenienie się w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj w stosunku do tych mikroorganizmów istnieją skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Podczas pracy w laboratoriach BSL-3 stosuje się wszystkie środki ostrożności określone dla poziomów BSL-1 i BSL-2, uzupełnione dodatkowymi zabezpieczeniami (rys. 6).

Pracownicy laboratorium muszą zostać przeszkoleni (teoretycznie i praktycznie) w zakresie pracy z czynnikami chorobotwórczymi (np. powinni znać zasady: prawidłowego zakładania i zdejmowania ŚOI, bezpiecznego zachowania się w tzw. rdzeniu laboratorium czy przygotowania komory laminarnej do pracy) [17]. Wszelkie prace z użyciem materiału biologicznego można wykonywać jedynie w komorze laminarnej II lub III klasy bezpieczeństwa biologicznego. Transport materiału biologicznego może się odbywać jedynie w przeznaczonych do tego specjalnych pojemnikach, które muszą być zamknięte i odpowiednio oznakowane. Te pojemniki można otwierać tylko w laboratorium BSL-3 (rys. 6).

W laboratorium powinny się znajdować stanowisko do przemywania oczu oraz bezdotykowe umywalki, wyposażone w bezdotykowe dozowniki mydła i preparatów dezynfekujących.

Do pomieszczeń powinien prowadzić podwójny zestaw samozamykających się drzwi. Laboratorium BSL-3 wymaga regularnego czyszczenia i dezynfekcji. Podłogi, ściany i blaty powinny być gładkie, odporne na działanie preparatów dezynfekcyjnych.

Rys. 6. Poziom bezpieczeństwa biologicznego 3 (BSL-3)

Laboratorium musi być całkowicie odizolowane od środowiska zewnętrznego. W tym celu stosuje się bariery ochronne (śluzy na wejściu/wyjściu) oraz wentylację mechaniczną. Wymagane jest podciśnienie oraz przepuszczanie powietrza dostarczanego do laboratorium i wydostającego się z niego przez wysokosprawne filtry. Konieczne są następujące ŚOI: dwie pary rękawic odpornych na działanie czynników biologicznych, kombinezon ochronny, zarękawki, sprzęt ochrony układu oddechowego (półmaski filtrujące FFP3) oraz okulary lub gogle laboratoryjne. Wszystkie elementy ŚOI należy traktować jako jednorazowego użytku i po skończonej pracy gromadzić selektywnie oraz utylizować jak odpady medyczne [7, 17].

Wymagane aparatura i wyposażenie to: bariery ochronne, prysznic bezpieczeństwa, wentylacja mechaniczna (filtr HEPA), zlew z systemem selektywnego gromadzenia ścieków, komora laminarna II lub III klasy bezpieczeństwa biologicznego, autoklaw.

Wszelkie odpady laboratoryjne oraz ścieki muszą zostać odkażone, zanim opuszczą obiekt. Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 2028 z późn. zm.) zabrania się wprowadzania do urządzeń kanalizacyjnych ścieków zawierających chorobotwórcze drobnoustroje, pochodzących z laboratoriów prowadzących badania z materiałem zakaźnym.

W Polsce funkcjonuje kilka laboratoriów BSL-3, które znajdują się w: Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego w Warszawie, Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Puławach, Wojskowym Instytucie Higieny i Epidemiologii w Puławach oraz Małopolskim Centrum Biotechnologii w Krakowie.

_______________________

[7] GOŁOFIT-SZYMCZAK M., GÓRNY R.L. Postępowanie z odpadami medycznymi. Bezpieczeństwo Pracy. Nauka i Praktyka. 2020, 8: 16-19.

[15] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (DzU z 2005 r., nr 81, poz. 716 z późn. zm.).

[17] MOURYA D.T. i in. Establishment of Biosafety Level-3 (BSL-3) laboratory: important criteria to consider while designing, constructing, commissioning & operating the facility in Indian setting. Indian Journal of Medical Research. 2014. 140(2):171-183.